Kur Korumalı Hesap Müşterilerine Kur Farkı Ödenmesi Hk.

KARAR TARİHİ : 14.12.2023

KARAR NO : 84

TALEP ÖZETİ:

Döviz ve altın dönüşümlü kur korumalı hesaplar ile Türk Lirası’ndan dönüşümlü kur korumalı hesaplarda vade sonunda oluşması muhtemel kur farkının hesaplanmasında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından belirlenen politika oranı dikkate alınmaktadır. TCMB düzenlemelerine göre kur korumalı hesaplara ödenen kar payı oranının, TCMB tarafından belirlenen politika oranından düşük olması durumunda, politika oranına kadar olan kısım için TCMB tarafından kur farkı ödemesi yapılmamaktadır. Yine TCMB düzenlemelerine göre katılım hesabına sağlanacak getirinin, katılım bankalarının TCMB ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptığı bir hafta vadeli geri satım vaadi ile alım işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankacılığı esasları çerçevesinde katılım bankasının karşılayabileceği, karşılanmayan kısım için TCMB tarafından destek sağlanmayacağı hususu da düzenlenmiştir. Son aylarda TCMB politika oranlarında gerçekleşen artışlar, kur korumalı hesaplar için TCMB tarafından bankalara yapılacak kur farkı ödemesi taban oranını da yukarı çekmiştir. Güncel durumda kur korumalı hesaplarda TCMB tarafından kur farkı ödemesi yapılması için belirlenen taban oran %40 olarak açıklanmıştır. Katılım bankalarının hesap sahibine sağlamış olduğu getirinin bu seviyenin altında kalması durumunda, kur korumalı hesap sahibinin vade başında sahip olduğu döviz ya da kıymetli maden tutarına vade sonunda ulaşamaması ihtimali ortaya çıkarmaktadır. Tercihini döviz ve /veya kıymetli maden cinsinden varlıklarda değerlendirmeyi seçmiş olan tasarruf sahipleri, ülkemiz Liralaşma Politikasına destek adına, çoğu zaman da katılım bankalarının yönlendirmesi sonucunda kur korumalı hesap açmaktadırlar.

TCMB politika oranları, uzun bir süre boyunca katılma hesaplarına dağıtılan kar payı oranının altında seyretmiş, tasarruf sahipleri yüksek oranlı kur artışlarında dahi döviz ve/veya altın cinsinden anaparalarında kayıp yaşamadıklarını deneyimlemişlerdir. Bu eğilim, kur korumalı hesap sahibi müşterilerde döviz ve/veya altın cinsinden anaparalarının korunduğu teamülünün yerleşmesine, güçlenmesine neden olmuştur. Ancak katılım bankalarının güncel havuz getirileri dikkate alındığında, %40’lık politika oranına ve takip eden aylardaki muhtemel yeni politika oranlarına yakın getiriler sağlanması ihtimali zayıf görünmektedir. Birliğimiz tarafından yayımlanan, katılma hesaplarına dağıtılan gösterge niteliğindeki kâr payı oranları incelendiğinde, Aralık 2023 döneminde katılım bankalarının 90/10 kar paylaşım oranındaki ortalama getirisi %32 seviyesindedir.

Bu kapsamda, TCMB tarafından yayımlanan politika oranlarının, katılma hesaplarına dağıtılan kar oranından yüksek olduğu durumlarda, oluşması muhtemel kur farklarının katılım bankacılığı ilke ve standartları çerçevesinde, ilgili katılım bankası tarafından karşılanabilmesinin Danışma Kurulu tarafından değerlendirilmesi hususu.

KARAR:

Katılma hesapları, ister ortaklığa isterse de yatırım vekaletine dayalı olarak açılsın, toplanan fonun ticari faaliyetlerde değerlendirilmesi neticesinde oluşan kârın taraflar arasında belirli ölçülerde paylaşılması esasına dayanmaktadır. Her ne adla olursa olsun ana paranın yahut kârın sözleşme yoluyla ya da üçüncü bir tarafın icbarıyla işletmeci (katılım bankası) tarafından müşteriye taahhüt edilmesi katılım finansı ilkelerine uygun değildir. Ancak şart koşulmamak, sözlü veya yazılı şekilde taahhüt edilmemek ve teamül haline getirilmemek koşuluyla işletmeci kendi kârından feragat edebilir, kendi varlıklarından tek taraflı olarak müşteri lehine hibe niteliğinde ödemeler yapabilir.

Katılma hesaplarının temel yapısını oluşturan akitlere ilişkin zikrettiğimiz hükümler dikkate alındığında; katılım bankalarının talep özetinde belirtilen orana kadar müşterilerinin kur farkı kaybını karşılamaya yönelik herhangi bir taahhütte bulunması uygun değildir. Ancak yukarıda ifade edildiği üzere şart koşulmamak, sözlü veya yazılı şekilde taahhüt edilmemek ve teamül haline getirilmemek koşuluyla katılım bankası müşterilerini enflasyon karşısında mağdur etmemek için onlara hibe niteliğinde ödeme yapmalarının katılım finansı ilke ve standartlarına aykırılık teşkil etmeyeceği değerlendirilmektedir.

En doğrusunu Yüce Allah bilir.