Kâr Zarar Ortaklığına Dayanan Katılma Hesaplarına Toplanan Fonların Birden Fazla Havuzda Yönetilmesi

KARAR TARİHİ : 14.09.2023

KARAR NO : 72

TALEP ÖZETİ:

Katılım bankaları, Mevduat ve Katılım Fonunun Kabulüne, Çekilmesine ve Zamanaşımına Uğrayan Mevduat, Katılım Fonu, Emanet ve Alacaklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ve ek Birim Hesap Değeri tablosunda yer alan hükümler çerçevesinde fon toplama faaliyetlerini gerçekleştirmektedirler. Katılım bankaları tarafından toplanan fonların aynı para biriminden tek bir genel havuz ile yönetilmesi uygulamasında -vadesi geçmiş dönemlere sâri fon kullandırım oranlarından kaynaklı olarak- genel havuzlara dağıtılan kârlar piyasaya göre ters hareket etmekte ve özellikle yükselen piyasa koşullarında geriden gelmektedir. Bu da katılım bankalarından fon çıkışlarına sebebiyet vermekte ve pazar payında negatif etki oluşturmaktadır. Katılım bankalarının 2023 yılı Temmuz ayına ait toplanan ve kullandırılan fonların vade yapısı incelendiğinde, toplanan fonların %39’u özel cari hesaplardan oluşurken, %56’sı bir yıldan kısa vadeli (0- 12 ay) katılma hesaplarından, %5’lik kısmı ise bir yıldan uzun vadeli katılma hesaplarından oluşmaktadır. Diğer taraftan kullandırılan fonların vade yapısı incelendiğinde, kısa vadeli kullandırılan fonların toplam kullandırılan fonlar içerisindeki payı %55 seviyesinde iken bir yıldan uzun vadeli kullandırılan fonların oranı %45 seviyesindedir. Tasarrufların bu denli kısa vadeli veya vadesiz olarak değerlendirildiği piyasa şartlarında, uzun vadeli finansmanlardan elde edilen getirilerin piyasa şartlarını yansıtacak şekilde tasarruf sahiplerine aktarılması, her bir para cinsinden tek genel havuzun kullanıldığı mevcut durumda mümkün görünmemekte, katılım bankalarının müşterilerinin farklı alternatiflere yönelmesine neden olmaktadır. Zira, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan, mevduat bankalarınca mevduatlara uygulanan ağırlıklı ortalama faiz oranları (haftalık - akım) incelendiğinde toplam Türk Lirası üzerinden açılan mevduatlardaki ortalama faiz oranı Eylül 2023 dönemi için %30,27 olarak gerçekleşirken, aynı dönem için katılım bankaları tarafından Birliğimize gönderilen 90/10 kâr paylaşım oranında gösterge niteliğindeki kâr payı oranlarının basit ortalamasının %18,83 olarak gerçekleşmesi de bunu destekler niteliktedir. Gelinen noktada, katılım bankası müşterilerinin hak ve menfaatlerinin gözetilmesi ve sektörün pazar payı kaybının önüne geçilmesi amacıyla aynı para biriminden birden fazla havuz oluşturulmasının önem arz ettiği değerlendirilmiştir. Kâr zarar ortaklığına dayalı katılma hesaplarında toplanan fonların tek havuz yerine birden fazla havuz oluşturularak farklı farklı havuzlarda yönetilmesi hususunun katılım finansı ilke ve standartlarına uygunluğunu Danışma Kurulunun görüşlerine sunarız. 

KARAR:

İşletmecinin farklı kişilerden toplamış olduğu sermayeyi birleştirerek hepsini tek havuzda ya da sermayeleri ayrıştırarak her birini ayrı ayrı havuzlarda değerlendirmesi mümkündür. Bunda herhangi bir mahzur bulunmamaktadır. Bununla birlikte gerek mevcut gerekse yeni açılacak fon havuzlarında yer alan, aynı kriterlere sahip katılma hesabı sahipleri arasında adaletin ve eşitliğin gözetilmesi, haksızlığa mahal vermeyecek tedbirlerin alınması, şeffaflık ve hesap verilebilirlik ilkeleri çerçevesinde tüm hesap sahiplerinin içerisinde bulundukları havuzlar ile yeni açılacak havuzlar hakkında doğru bir şekilde bilgilendirilmesi, talepleri halinde mevcut kâr zarar ortaklığına dayalı katılma hesabı sahiplerine yeni açılan havuzlardaki hesaplarla ilgili gerekli kriterleri sağlamaları durumunda bu hesaplara geçiş imkanı sağlanması gerekir.

En doğrusunu Yüce Allah bilir.