Katılım Bankası Fatura Kayıt Sistemi Kontrolü Hk.

KARAR TARİHİ : 15.04.2022

KARAR NO : 48 

TALEP ÖZETİ:

Birliğimiz bünyesinde işletilen Katılım Bankaları Fatura Kayıt Sistemi’nde (KBFKS), katılım bankacılığı ilkeleri gereği fon kullanım işlemi; müşterinin ihtiyaç duyduğu malın satıcıdan banka tarafından peşin alınıp müşteriye vadeli satılması, mal bedelinin alımsatıma konu belge üzerinden gösterilmesi, söz konusu fonlama işleminin belge üzerinden yürütülmesi, bir mal alışverişi katılım bankasınca finansmana konu edilecekse en fazla belgedeki malın değeri kadar fonlamaya tabi olması gibi kontrollere tabidir. 

Katılım Bankaları Fatura Kayıt Sistemi bu amaca uygun olarak belgedeki mal bedelini geçmemek kaydıyla malın birden fazla banka tarafından fonlamaya tabi tutulmasını mümkün kılmaktadır. 

Tereddüt edilen alanlar ise; 

1. Müşteri tarafından birden fazla katılım bankası ile çalışılabilmekte ve bazen bir ürün katılım bankacılığı standartlarına uygun olarak gerçekleştirilen birden fazla murabaha finansmanına konu olabilmektedir. Bu şekilde, birden fazla murabaha finansmanına konu olan ürünün tek bir faturada belgelendirilmesi halinde her bir katılım bankası ilgili ürünün kendi finanse ettiği kısmını söz konusu fatura ile ilişkilendirebilir mi? 

2. Katılım bankacılığı standartlarına uygun olarak kullanılan bir murabaha finansmanına konu olan bir ürüne ait faturanın kalan kısmının sonradan müşteri tarafından mevduat bankası kredisine konu edilmesi söz konusu murabaha finansmanının sıhhatini etkiler mi?

3. Mevduat bankasının kullandırdığı kredinin KGF için ilişkisini kurdurduğu faturanın kalan kısmı için katılım bankasınca kullandırılan finansmanının belge ilişkisine konu edilebilir mi? 

Kurulca verilecek uygulama yöntemi KBFKS kural setine eklenecek ve MFKS ile arasında süreci otomatik olarak gerçekleştirecektir. Danışma Kurulunca görüşülmesi ve alınacak Kurul kararının Genel Sekreterliğe bildirilmesi hususu bilgilerinize sunulur.

KARAR:

Soru 1: Müşteri tarafından birden fazla katılım bankası ile çalışılabilmekte ve bazen bir ürün katılım bankacılığı standartlarına uygun olarak gerçekleştirilen birden fazla murabaha finansmanına konu olabilmektedir. Bu şekilde, birden fazla murabaha finansmanına konu olan ürünün tek bir faturada belgelendirilmesi halinde her bir katılım bankası ilgili ürünün kendi finanse ettiği kısmını söz konusu fatura ile ilişkilendirebilir mi? 

Cevap: Bir katılım bankasının daha önceden tamamlanmış bir alım satım ya da murabaha akdine ilişkin finansmanın faturası üzerinden finansman sağlaması katılım bankacılığı ilkelerine uygun değildir. Ancak müşteri, mal alımına yönelik herhangi bir sözleşme yapmadan önce katılım bankasına gelerek malın bir kısmına yönelik finansman talebinde bulunursa, katılım bankası murabaha süreçlerine riayet ederek bu işlemi finanse edebilir. Aynı müşteri malın geri kalan kısmını başka katılım bankalarıyla ayrı murabaha işlemlerine konu edebilir. Bu durumda murabaha finansmanını sağlayan katılım bankalarının aynı malın farklı kısımlarını finanse ettiklerini bilecek şekilde murabaha süreçlerini eşgüdüm halinde yürütüp sonuçlandırmaları gerekir. Bu işlemlerin sonucunda müşteriye satıcı tarafından tek fatura kesilmiş olması söz konusu işlemlerin meşruiyetini etkilemez. Zira fatura, murabaha süreçlerinin tamamlandığını gösteren belgedir. 

Soru 2: Katılım bankacılığı standartlarına uygun olarak kullanılan bir murabaha finansmanına konu olan bir ürüne ait faturanın kalan kısmının sonradan müşteri tarafından mevduat bankası kredisine konu edilmesi söz konusu murabaha finansmanının sıhhatini etkiler mi? 

Cevap: Katılım bankası tarafından başlatılarak tamamlanan murabaha işleminden sonra mal bedelinin kalan kısmına yönelik diğer finansal işlemler müşterinin sorumluluğunda olup aynı mala ilişkin sonradan mevduat bankalarınca gerçekleştirilecek kredili işlemler katılım bankasınca tamamlanmış olan murabaha işleminin sıhhatini etkilemez. 

Soru 3: Mevduat bankasının kullandırdığı kredinin KGF için ilişkisini kurdurduğu faturanın kalan kısmı için katılım bankasınca kullandırılan finansmanının belge ilişkisine konu edilebilir mi?

Cevap: Mevduat bankalarınca kullandırılan finansmanlarda banka müşterisinin ibraz ettiği fatura, malın müşteri tarafından satın alınmış olduğu anlamına gelir. Bu nedenle katılım bankalarında takip edilen murabaha süreci burada işletilemez. Dolayısıyla mevduat bankaları tarafından sağlanan finansmanlarda kullanılmış olan faturalar sonradan katılım bankalarınca yeni bir murabaha finansmanında kullanılamaz. Diğer taraftan mevduat bankaları kendi faaliyetlerini katılım bankacılığı prensiplerine göre yürütmediğinden, bu işlemlerde katılım bankalarının uymakla yükümlü olduğu kural ve süreçlerin takip edilmesi söz konusu olmayacaktır. Bu durumda katılım bankacılığı ilke ve standartlarına aykırı işlemlere de zımnen onay verilmesi ihtimali ortaya çıkabilecektir.

En doğrusunu Yüce Allah bilir.