IFN Muhabir Raporu: Türkiye Katılım Finansın Geliştirilmesinde Katılım Endekslerinin Rolü

IFN Muhabir Raporu: Türkiye

Katılım Finansın Geliştirilmesinde Katılım Endekslerinin Rolü

Fatma Çınar tarafından

Gelişen finans ortamı, etik ve sürdürülebilir yatırım uygulamalarının önemini giderek daha fazla vurgulamaktadır.  Türkiye’de, Borsa İstanbul ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) arasındaki iş birliği, katılım finans ilkelerinin teşvik edilmesinde önemli bir gelişmeye işaret etmektedir. Bu ortaklık, Borsa İstanbul'da işlem gören şirketleri değerlendiren katılım endekslerinin oluşturulmasını sağlamıştır. Endeksler, yatırım kararlarında katılım finans ilkelerine bağlılığı ön planda tutan bireysel ve kurumsal yatırımcılara yol gösterecek şekilde tasarlanmıştır.

Borsa İstanbul ve TKBB, şirketleri değerlendirmek için yapılandırılmış bir çerçeve oluşturarak, yatırımcı farkındalığını ve etik finansal uygulamalarla uyumlu işletmelere erişilebilirliği artırmayı amaçlamaktadır. Borsa İstanbul'da toplam altı katılım endeksi işlem görmekte olup, bu endekslerde yaklaşık 270 şirket yer almaktadır. Bu girişim, yatırımcıların uyumlu şirketleri tespit etmelerine yardımcı olmanın yanı sıra, bölgedeki finansın geleceğini şekillendirmekte, daha kapsayıcı ve ilkeli bir yatırım ortamını teşvik etmektedir.

TKBB'ye bağlı olarak faaliyet gösteren Katılım Endeksi Danışma Kurulu, katılım endekslerinin geliştirilmesi ve yönetişiminde önemli bir rol oynamaktadır. Bu kurul, payları Borsa İstanbul'da işlem gören şirketleri titiz bir değerlendirmeye tabi tutarak, katılım finans ilkelerine uygunluklarına göre endekslere dahil edilip edilmeyeceklerini belirlemekle görevlidir. 

Merkezi Danışma Kurulu, ‘Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı’ ile beraberinde hazırlanan kılavuz ve destekleyici belgelerin geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bu kaynaklar, şirketlerin katılım finansmanı ilkelerine uygun olup olmadıklarını değerlendirmek için temel bir araç görevi görmektedir.

Danışma Kurulu, değerlendirme sürecini kolaylaştırmak için Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu'nu (Bilgi Formu) uygulamaya koymuştur. Bu form, şirketlerden temel verileri toplamak ve Danışma Kurulu'nun şirketlerin standartlara ve ilkelere bağlılıklarını değerlendirmesini sağlamak için tasarlanmıştır. TKBB ve Borsa İstanbul temsilcilerinden oluşan Danışma Kurulu, sunulan bilgilerin doğruluğunu gözden geçirmek ve onaylamaktan sorumludur. 

Bu değerlendirmenin çerçevesi temel olarak ‘Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı’ ve 'Katılım Finans İlkelerine Uygun Faaliyet Gösteren Şirketleri Belirlenmesinde Esas Alınacak Rehber’e dayanmaktadır. Bu komitenin gözetimi, verilerin şirketlerin mevcut operasyonel uygulamalarını yansıtmasını ve böylece endekslerin bütünlüğünün korunmasını sağlar.

Katılım endeksinde yer alan şirketler, Bilgi Formlarını düzenli olarak güncelleme sorumluluğuyla yükümlüdür. Şirketler, Bilgi Formunda belirtilen sorulara yanıt vererek şeffaflığa olan bağlılıklarını göstermenin yanı sıra, katılım finansmanı sektöründeki fon fırsatlarına katılım için uygunluklarını da artırmaktadır.

Günümüz finans piyasalarında, finansal olmayan faktörler, özellikle de ÇSY kriterleri, yatırım kararı alma sürecinde kritik bileşenler olarak ortaya çıkmıştır. Yatırımcılar, bir şirketin ÇSY ilkelerine bağlılığının uzun vadeli yaşayabilirliğini ve karlılığını önemli ölçüde etkileyebileceğini giderek daha fazla kabul etmektedir. Odak noktasındaki bu değişim, finansal performansın yanı sıra etik hususların ve kurumsal sorumluluğun önemli bir rol oynadığı yatırım fırsatlarının bütünsel bir şekilde anlaşılması ihtiyacını vurgulamaktadır.

ÇSY merceğiyle yatırım yapmak, yatırımcıların bir şirketin yalnızca finansal sağlığını değil, aynı zamanda toplum ve çevre üzerindeki etkisini de değerlendirmesine olanak tanır. ÇSY faktörlerini iş stratejilerine etkin bir şekilde entegre eden şirketler, mevzuat değişiklikleri, sosyal değişimler ve çevresel zorluklarla ilgili riskleri yönetmek için daha donanımlı olma eğiliminde olduklarından, genellikle olumlu değerlendirilirler. Örneğin, sürdürülebilir uygulamalar yoluyla iklim değişikliğini proaktif bir şekilde ele alan bir şirket, potansiyel yükümlülükleri azaltabilir ve marka itibarını artırabilir, böylece daha geniş bir yatırımcı tabanını kendine çekebilir.

Borsa İstanbul ve TKBB tarafından oluşturulan katılım endeksleri bağlamında, finansal olmayan faktörlere yapılan vurgu katılım finans ilkeleri ile örtüşmektedir. Bu ilkeler, toplumsal refahı ve sürdürülebilir ekonomik kalkınmayı destekleyen etik yatırım uygulamalarını savunmaktadır. Katılım endeksleri, ÇSY hususlarına değer veren bir piyasa ortamını teşvik ederek, yatırımcıları yalnızca katılım ilkelerine uyan değil, aynı zamanda sorumlu yönetişim ve olumlu toplumsal etki taahhüdü gösteren şirketlere yönlendirmeyi amaçlamaktadır.

Özetle, katılım endekslerine dahil edilme kriterleri, katılım finans ilkelerini korumak için titizlikle hazırlanmıştır. Bu yapılandırılmış yaklaşım, yatırımcıların bilinçli kararlar almasına yardımcı olmanın yanı sıra, Borsa İstanbul'da işlem gören şirketler arasında daha geniş bir farkındalık ve katılım ilkelerine bağlılığı da teşvik etmektedir. Borsa İstanbul ve TKBB, bu çabalarıyla Türkiye'de güçlü bir katılım finans ekosistemi oluşturmaya çalışmaktadır.

Tablo: Katılım Endeksleri 

Kaynak: https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/10350/katilim-finans

Fatma Çınar, Türkiye Katılım Bankaları Birliği'nin (TKBB) genel sekreter yardımcısıdır. Kendisiyle fatmacinar@tkbb.org.tr adresinden iletişime geçilebilir.